Las esposas de los escritores rusos: Tolstoi, Dostoievski y Nabokov (Supruge ruskih pisaca: Tolstoj, Dostojevski, Nabokov)

08.03.2014. · by Sinhro.rs · in Iz života...

Traducción del serbocroata Marco Aurelio Rodríguez G.  

En homenaje al Día internacional de la mujer, aquí entrego estas tres breves reseñas sobre las "Musas laborales" de los grandes Tolstoi,  Dostojevski y Nabokov.

 

Sofija i Lav Tolstoj. Foto: humweb.ucsc.edu

Prateći izreku koja kaže da iza svakog uspešnog muškarca stoji uspešna žena, možemo reći da se u slučaju velikih pisaca, to potvrđuje kao istina. Te velike žene su pored tradicionalne uloge koju im je nametalo patrijarhalno društvo, uloge supruge i majke, na sebe preuzimale i posao književnog agenta, urednika, prevodioca, stenografkinje, vozača… Sofija Tolstoj, Ana Dostojevski, Vera Nabokov podržavale su rad svojih muževa u najtežim vremenima, zanemarujući važnost uloge koju su na sebe preuzele.
  
Siguiendo la expresión que reza: "Al lado de un gran  hombre hay una gran mujer", podemos decir que en lo que respecta a los grandes escritores, esta expresión se convierte en una realidad arrolladora. Estas grandes mujeres  Sofía Tolstoi, Ana Dostojevski, Vera Nabokov simultáneamente a las tareas impuestas por la sociedad patriarcal, en el rol de esposas y madres, echaron sobre sus hombros la labores de agentes literarios, redactoras, traductoras, mecanógrafas, choferezas...

Sofia Tolstoi, Ana Dostojievski, Vera Nabokov, brindaron apoyo a sus maridos en los tiempos más difíciles sin contemplaciones y conscientes de la importancia de las responsabilidades que asumieron en las tareas de la creación literaria de sus esposos.

Sofija Tolstoj 

(Sofía Tolstoi)

Sofija Tolstoj. Foto: humweb.ucsc.edu

Kada su se venčali Lav i Sofija, on je imao 34 a ona 18 godina. U neidiličnom braku koji je trajao 48 godina, Sofija je 13 puta rađala. Rastrgnuta između domaćinstva, dece i prohteva muža, ona je živela neispunjenim životom, osećajući se često, kako kaže, „kao komad nameštaja“. Ipak, zahvaljujući ljubavi i upornosti, održala je brak sa poznatim piscem, koji je upravo zahvaljujući njenoj podršci, napisao „Rat i mir“ i „Anu Karenjinu“.

Cuando se casaron León (Tolstoi) y Sofia, él tenía 34 y ella 18 años. Unidos en un matrimonio nada idílico que duró 48 años, Sofia parió 13 veces. Dividida entre los hijos y las exigencias de su esposo, llevó una vida llena de frustraciones, frecuentemente sintiéndose: "Como un pedazo de mueble". Sin embargo gracias al amor y la constancia sostuvo su unión con el conocido escritor que fue su esposo, quien gracias a su apoyo pudo escribir "La guerra y la paz" y "Ana Karenina".

Istaknuti pisac bio je kockar, ženskaroš i pijanica, a Sofija ga je ohrabrila da krene drugim putem i zaboravi na mladalačke poroke. U Jasnoj Poljani Sofija se, pored poslova koji su je čakali kao suprugu i majku, predala i obnavljanju i održavanju imanja, ali ono što joj je unosilo najviše radosti bilo je učestvovanje u procesu pisanja.

León Tolstoi fue borracho, mujeriego y jugador y Sofía lo entusiasmó para que cambiara de modo de vida y que olvidara sus pasiones juveniles. En Jasna Poliana, cerca de Moscú, donde tenían su casa, Sofía, aparte de las obligaciones propias de una esposa y madre, se  entregó a la administración y mantenimiento de esa propiedad, y a la vez participaba de manera activa en lo que mayor felicidad producía en su esposo, la creación literaria.

Sofija je postala Tolstojev agent, istraživač i sekretar. Ceo tekst ogromnog „Rata i mira“ prepisala je sedam puta. Takođe je organizovala promovisanje dela svog muža (a savete je tražila od Ane Dostojevski). Tokom tih srećnih dana Tolstoj je zabeležio da se nikada nije osećao snažnijim, slobodnijim i sposobnijim za rad – svakako zahvaljujući tome što je svu svoju intelektualnu i kreativnu snagu mogao da usmeri na pisanje, dok se Sofija bavila „sporednim“ stvarima koje prate pisanje i domaćinstvo.

Sofía se convirtió en la agente literaria de Tolstoi, investigadora y secretaria. El inmenso texto completo de "La Guerra y la paz" ¡Sofía lo copió a mano siete veces! De igual modo organizaba la promoción de la obra de su esposo (los consejos para esas tareas los buscaba en Ana Dostojievski). Durante esos días felices Tolstoi apuntó que nunca se había sentido tan fuerte, libre y en mejores condiciones para el trabajo - por supuesto, gracias a que todas sus capacidades intelectuales y creativas pudo concentrarlas en la literatura, mientras Sofía se dedicaba a las "tareas paralelas" que acompañaban a la escritura y lo doméstico.

Poteškoće su nastupile pred kraj Tolstojevog života, kada je pisac razvio svoju novu filozofiju koja je negirala koncept porodice i imovine. Sofija nije znala kada su pošli različitim putevima, ali je znala da ne može više da prati Tolstojev način života.

Las dificultades aparecieron en los días finales de la vida de Tolstoi. Cuando este gran escritor ruso desarrolló su nueva filosofía que negaba el concepto de familia y propiedad,  Sofía no supo cuándo se bifurcaron sus caminos y entendió que no podía acompañarlo más.

Depresivan i u rasulu, Tolstoj je napustio imanje, bežeći od sopstvenog života. Sofija ga je sustigla u Astapovu, 80 km od Jasne Poljane, gde je bila svedok poslednjeg daha svoga muža.Rad na završavanju kompletnog izdanja Tolstojevih dela, na koja su joj pripala autorska prava, pomogla su joj da prevaziđe tugu i posveti se onome što ju je tokom života najviše ispunjavalo.

Deprimido y habiendo abandonado sus propiedades y pertenencias, Tolstoi dejó su casa, huyendo de su propia vida. Sofía lo alcanzó en Astapov (una posta de correos) a 80 Km. de Jasna Poliana, donde fue testigo del último suspiro de su esposo.  El trabajo para la realización de las obras completas de Tolstoi, cuyos derechos de autor pasaron a las manos de Sofía, le ayudaron a superar la tristeza y dedicarse finalmente a lo que siempre deseó... a si misma.

Ana Dostojevski

Ana Dostojevski. Foto: en.wikipedia.org

Ana je imala 20 godina kada je počela da radi kod Dostojevskog kao stenografkinja. Mesec dana od prvog susreta Dostojevski je zaprosio Anu i drugi brak velikog pisca je ubrzo bio sklopljen. U svojim memoarima Ana piše da je sažaljevala Dostojevskog koji je preživeo pakao izgnanstva, kao i da je sanjala o tome kako pomaže čoveku čije je romane obožavala. U njoj je, tada četrdesetpetogodišnji pisac našao ženu koja je potpuno posvećena njemu i njegovom radu.

Ana tenía 20 años cuando comenzó a trabajar junto a Fiodor Dostojevski como mecanógrafa. A un mes del primer encuentro Dostojevski le pidió matrimonio, las segundas nupcias del escritor pronto se vieron realizadas. en sus memorias Ana escribe que sentía dolor por Fiodor debido al destierro al que fue sometido Fiodor y de cómo soñaba ayudar al hombre cuyas novelas adoraba. En ella el escritor de ya entonces 40 años encontró a una esposa entregada a él y a su trabajo.

Dostojevski je bio beznadežan kockar. Nakon venčanja porodica je bila primorana da napusti Rusiju zbog dugova u koje je upao pisac. Ipak, i u Evropi je nastavio da se kocka, a zbog dugova prodavao je ženin nakit i haljine. Piščevu strast Ana je tretirala kao bolest, a ne porok. Kada je dala poslednji novac koji joj je ostao, a Dostojevski i to izgubio, pisac je obećao da se više neće kockati i da će je usrećiti.

Dostojevski era un jugador empedernido y sin esperanzas. Luego de la boda la recién fundada familia debió abandonar Rusia debido a las deudas de juego en las que había caído el escritor. Aún así en Europa continuó Dostojevski con su vicio del juego y debido a las nuevas deudas, tuvo que Fiodor vender los vestidos y las joyas de su mujer. La afición de su marido  por el juego, Ana la veía como una enfermedad y no como un vicio. Sólo después de haberle Ana entregado a Fiodor las últimas monedas que le quedaban y de haberlas éste perdido, él le juró que jamás jugaría de nuevo y que la haría feliz.

Dostojevski je svoja najveća dela pisao uz pomoć svoje supruge. Ona mu je bila sekretarica, i prvi čitalac: uživljavala se u priču i saosećala sa likovima, ponekad plačući dok joj je pisac diktirao.

Dostojevski su mayor obra la escribió con la ayuda de su esposa. Ella fue su secretaria, y primera lectora: disfrutaba de las historias y se condolía de los personajes, muchas veces llorando mientras él le dictaba.

Tokom poslednjih godina piščevog života, porodica je prebrodila finansijsku krizu, umnogome zahvaljujući Ani. Nakon smrti Dostojevskog Ana se posvetila objavljivanju njegovih dela i vođenju piščevog muzeja. Posle njene smrti objavljene su dve knjige memoarske proze 1923. i 1926.

En los últimos años de la vida del escritor, la familia superó la crisis financiera, en mucho gracias a Ana. Luego de la desaparición de Dostojevski ella se dedicó a la publicación de la obra de Fiodor y a la organización de su museo. Después de su muerte fueron publicados dos volúmenes de sus memorias en 1923 y 1926.

Vera Nabokov

Vera Nabokov. Foto: fb2.booksgid.com

1925. godine u Berlinu venčali su se Vera i Vladimir Nabokov. Zajednica u kojoj su živeli bila je čvrsta i jaka. Bezrezervno poverenje koje je Vladimir imao prema Veri, smetalo je Nabokovljevim rođacima. Vera je komunicirala sa izdavačima u Vladimirovo ime, odgovarala na njegove pozive… Čak su vodili zajednički dnevnik u jednoj svesci.

En 1925 en Berlín se casaron Vera y Vladimir Nabokov. La unión en la que vivieron era sólida y fuerte. La confianza que Vladimir tuvo con Vera fue tal, que llegó a molestar a los padres de Nabokov: Vera mantenía la comunicación con los editores a nombre de Vladimir, llevaba la correspondencia... Inclusive Vera y Nabokov llevaron un diario común escrito en el mismo cuaderno.

Nabokovi su se u javnosti uvek pojavljivali zajedno. Dok je Nabokov držao predavanja o ruskoj književnosti na Univerzitetu Kornel, Vera je bila pored njega. Toliko su bili nerazdvojni da su počele da kruže glasine da je Vera pravi pisac, a ne muza, kako su je predstavljali. Za pisaćom mašinom je uvek sedela Vera, dok je Vladimir pisao svuda osim za svojim stolom – u kadi, krevetu, na zadnjem sedištu automobila (koji je takođe vozila Vera).

La pareja siempre aparecía juntos en público. Mientras Nabokov dictaba clases de literatura rusa en la universidad de Cornell, Vera se sentaba a su lado. Eran tan inseparables que se comenzaron a correr rumores de que era Vera la verdadera escritora y no su esposo; así la imaginaban. Tras la máquina de escribir siempre se encontraba Vera, mientras Vladimir escribía en cualquier lugar, excepto en su escritorio: en la bañera, en la cama, en el asiento trasero del auto (que también Vera conducía...).

Jednom prilikom Nabokov je izjavio da bez svoje supruge ne bi napisao nijednu knjigu. Za „Lolitu“ niko ne bi čuo da rukopis romana nije spasila upravo supruga poznatog pisca. U pismima svojim prijateljima, Vera je pisala o posvećenosti koju je gajio Nabookov prema pisanju, žaleći se kako joj je teško da ubedi Vladimira da napravi pauzu u poslu.

En una oportunidad Nabokov declaró que sin su esposa, no hubiese escrito ninguno de sus libros. De "Lolita", nadie hubiese sabido nada de no haber sido porque Vera salvó el manuscrito de esa novela. En las cartas a sus amigos, Vera escribía sobre la dedicación que cultivaba Nabokov hacia la escritura, tanta era esta, que se quejaba de lo difícil que era separarlo del trabajo para que hiciera al menos una breve pausa.

Nakon suprugove smrti Vera Nabokov je svoje vreme posvetila prevođenju i uređivanju dela koja su ostala iza velikog pisca.

A la muerte de su esposo, Vera Nabokov dedicó su tiempo a la traducción y redacción de las obras que dejó el gran escritor.

O Ani, Sofiji i Veri, ali i o Eleni Bulgakov, Nataliji Solženjicin i Nadeždi Mandeljštam pisala je Aleksandra Popov (Alexandra Popoff) u knjizi „The Wives: The Women Behind Russia’s Literary Giants“ (Pegasus Books, 2012).

Sobre Ana, Sofía, así como sobre Elena Bulgakov, Natalia Solsenitzin y Nadiezska Mandelstein, escribió Alexandra Popoff en el libro „The Wives: The Women Behind Russia’s Literary Giants“ (Pegasus Books, 2012).

Biografije, autobiografije, memoari i dnevnici koje su iza sebe ostavile ove žene govore u prilog tome da one nisu bile samo saputnice poznatih pisaca, majke i supruge, već su sa njima učestvovale u kreativnom procesu koji je iznedrio neka od najvećih dela svetske književnosti.

La biografía, autobiografía, memorias y diarios que dejaron tras de si estas  mujeres, expresan de manera elocuente, que no fueron sólo simples acompañantes de esos conocidos escritores, madres y esposas, sino que también participaron en el proceso creativo que incubó algunas de las más grandes obras de la literatura mundial.

Vera i Vladimir Nabokov. 1967. Foto: theguardian.com / Photograph: Horst Tappe/Getty Images

Pogledati i:

1. Alexandra Popoff: „Sophia Tolstoy: A Biography“
2. The Autobiography of Countess Sophie Tolstoi (PDF >>)
3. The Diaries of Sofia Tolstoy, translated by Cathy Porter (+ odlomci)
4. Leah Bendavid-Val: „Song Without Words: The Photographs and Diaries of Countess Sophia Tolstoy“ (odlomci)
5. Ana Dostojevski: „Uspomene I – II“, Prosveta, Beograd, 1977.